Viranşehir Güneydoğu Anadolu Bölgesinde ,tarihte adından sıkça söz edilen ünlü Harran Ovasının doğusunu kapsayan Kuzey Mezopotamya Bölgesinde olup,Şanlıurfa’nın en eski ilçelerinden birisidir. Yüzölçümü 1.843 metrekare,denizden yüksekliği ise 620 metredir. İlçenin kuzeyinde Karacadağ, Diyarbakır ve Çınar,Kuzeydoğusunda Mazıdağı ve Derik,doğusunda Kızıltepe, güneyinde Ceylanpınar, güneybatısında Harran, batısında Urfa ve kuzeybatısnda Siverek yer alır. İlçenin güneydoğusunda ise Suriye sınırı yer almaktadır. İklim olarak karasal iklim ve Akdeniz ikliminin karışımı bir iklim hakim olduğundan; yazları sıcak ve kurak kışları çok fazla soğuk geçmemekle birlikte yağış da fazla değildir. Yazların aşırı sıcaklığı bitki örtüsünün gelişimini engellemektedir. İlçe çevresinde bulunan önemli yükseltiler; Tek Tek Dağları (747 m) Kuzeyinde sönmüş bir volkanik dağ olan Karacadağ (1.919 m) bulanmaktadır. Yüzölçümü 1843 km2, rakımı 620 m.dir. Tarihi İpek Yolu olarak bilinen E-90 karayolu ilçe merkezinden geçmektedir. Bu yol Şanlıurfa ilini Silopi–Habur kapısı üzerinden Irak’a bağlamaktadır. Bundan dolayı bölgede sınır ticareti gelişmiştir. Değişik zamanlarda Mardin’e ve Diyarbakır’a bağlanmış olan şehir bugün halen Şanlıurfa iline bağlıdır.
Viranşehir,Güneydoğu Anadolu Bölgesi’nin Şanlıurfa iline bağlı, stratejik açıdan oldukça önemli olan büyük bir ilçedir.Viranşehir,Siverek ile birlikte Şanlıurfa ilinin hem alan(1.843 km2) ve hem de nüfus(kent:121,382. Köy:66,323 ) olarak en büyük ilçelerinden biridir.Kendisine bağlı Eyyüp Nebi ve Germen (Kelê) nahiyeleri bulunan ilçenin,114 köyü ve 16 mahallesi bulunmaktadır.
a-Matematik Konum:
Viranşehir 39º 45 ´ doğu meridyeni ile 37 º 28’ Kuzey paraleli’nin çakıştığı yerde bulunmaktadır.Bu özelliğiyle Viranşehir başlangıç meridyeni’nin doğusunda yer alırken,yerel saati başlangıç meridyeninin (Griniviç’in) yerel saatinden ileridedir.Viranşehir Ekvator’un (Başlangıç Paraleli) kuzeyinde yer aldığından Yaz aylarında gündüz süresi ekvatordan uzun,kış aylarında ise ekvatordan daha kısadır.Viranşehir Matematik konumu gereği Dönenceler dışında olduğu için bir cismin gölgesi her zaman vardır ve Kuzey Yarımküre de olduğu için gölge yönü sürekli kuzeyi gösterir.
b-Özel Konum
Viranşehir, Harran ( Altınbaşak) ovasının doğusunda Karacadağ volkan konisinin güneyinde kurulmuştur.Şehir merkezi Viranşehir ovasının ortasında bulunmaktadır.İlçe Batı’da Şanlıurfa (merkez) Kuzey’de Çınar (Diyarbakır), Kuzeydoğu’da Derik (Mardin),Doğuda Kızıltepe (Mardin),Güney’de Ceylanpınar(Şanlıurfa) ile komşudur.İlçe merkezine en yakın iller;Batı da Şanlıurfa ile Gaziantep,Kuzeybatı’da Adıyaman ,Kuzeyde Diyarbakır ve Doğu’da Mardin ‘dir. İlçe Morfolojik olarak sade ve ortalama yükseltisi fazla olmayan bir arazi yapısına sahiptir.Ortalama yükseltisi ( rakım)620m.dir.Türkiye’nin ortalama yükseltisi 1132 m’ olduğu göz önünde bulundurulursa ilçenin ortalama yükseltisinin çok fazla olmadığı görülmektedir.İlçenin kendisine yakın ve önemli merkezlere olan uzaklığı aşağıdaki tabloda ayrıntılı bir şekilde gösterilmiştir.
VİRANŞEHİR MARTİRYONU (DİKMELER)
İlçe merkezinde yer alan eser halk arasında “Dikmeler “ olarak bilinir.Hıristiyanlık dönemi eserlerinden olup Urfa bölgesindeki en büyük eserdir.
Octagonal (sekizgen),haç planlı yapının 34,5x32 m.çapında bir kubbeye sahip olduğunu ve kubbesininin sekiz adet ayak üzerine oturduğunu, Puchstein’nin 1890 yılında yaptığı seyahatı sonrasında çizdiği plandan anlayabiliyoruz.Ayrıca 1905 yıllarında İngiliz araştırmacı Getrude Bell tarafından çekilen fotoğraflardan da anlaşılmaktadır.Bu yapı önemli bir Aziz için Martiryon (içerisinde aziz ve şehit mezarlarının bulunduğu kilise) olarak IV-V.yüzyıllar arasında (Bizans Dönemi)inşa edildiği tahmin edilmektedir.Böylesine büyük bir martiryonun Viranşehir’de doğan ,sonraları kendi adıyla anılan Jakobite (Süryanilik,Yakubilik) olarak anılan Süryani cemaatini dağınık bir halden kurtarıp toparlayan ve “Tibeloyo”(Evrensel Metropolit) ünvanına kadar yükselen,578’de Mısır’da ölen ,cesedi 622’de Viranşehir’e getirilen Jakop Baradeus (Mar Yakub)un gömüldüğü Fesilita Manastırı olma ihtimali de yüksektir.Kalıntılar arasında bulunan çok sayıdaki mozaik tanesinden yapının çok zengin bir mozaik süsleme programına sahip olduğu anlaşılmaktadır.Yapı bugün sit alanı içerisindedir.Sit alanı içerisinde yapılacak arkeolojik kazılar neticesinde yapının planı ve zengin mozaik döşemeleri ortaya çıkarılabilecektir.
AKKESE (HANEFİŞ ) KİLİSESİ
Akkese (Hanefiş)Köyü, Viranşehir-Şanlıurfa karayolunun 10.km’sinde Kırlık Köyü’nün (Gavurhori)6 km. güneyinde yer alır.Akkese Köyünün Güneyinde yer alan yükseltinin güney yamacında yer alan Roma dönemine ait bir kaya mezarının M.S.IV-V.yüzyıllarda Bizans döneminde genişletilerek Kiliseye dönüştürüldüğü tahmin edilmektedir.Kompleksin çevresi bir avluyla çevrelenmiş ve avlu duvarı kesme taşlardan örülmüştür. Uzun kenarı doğu-batı yönünde dikdörtgen planlı kaya kilisesinin doğu ucu yarım yuvarlak apsis şeklindedir c.kilisenin batı duvarında Roma dönemindeki kaya mezarına ait olduğu tahmin edilen iki arkosolium,kuzey ve güney duvarları ortasında mihrabı andırır birer niş bulunur.Arkosliumlar ve nişler yuvarlak silme kemerlidir.Kuzey duvardaki niş alınlığında istiridye kabartması işlenmiştir.Kilisenin güney duvarı üstünde bir sıra halinde üç adet dikdörtgen pencere yer almaktadır.apsisisin kuzeyindeki küçük bir kapı ile postoforium görevini gören küçük bir mağaraya geçilmektedir.Mağaranın doğu duvarında girişin karşısında üst kata çıkan,ancak bugün toprakla dolmuş bir merdivenin sağında yuvarlak, silme kemerli, köşe sutunceli ve kavsarası istiridye formunda bir niş bulunmaktadır.Tella başrahibi’nin 6.yy’da yazdığı bir mektupta Tella’nın çevresinde birçok manastırın bulunduğundan söz etmiştir.Bu kaya kilisesinin ve çevresindeki kaya yamaçlarına oyulmuş mağaraların ve de mektupta bahsi geçen manastırların varlığına dayanarak Tella bölgesinin Hırıstiyanlığın ilk dönemlerinde inzivaya çekilen keşişler tarafından kullanıldığı düşünülmektedir,buda bizi, Tella’nın (Viranşehir) Hıristiyanlık açısından önemli bir merkez olduğu sonucuna götürmektedir.
EYYÜP NEBİ ÖREN YERİ VE PEYGAMBER TÜRBELERİ
Viranşehir-Şanlıurfa karayolunun 6.Km.’sinden kuzaye sapan asfalt yolun 16.Km.’sindeki Eyyüp Nebi köyünde Elyesa’ peygamber ve Eyyüp peygamber ve hanımı Rahime Hatun türbeleri bululunmaktadır.Her yıl geleneksel Eyyüp Nebi Sabır Günleri kapsamında etkinlikler düzenlenmektedir.
EYYÜP PEYGAMBER TÜRBESİ:
Eyyüp Nebi Köyü’nün kuzeyinde yer alan höyüğün güney eteğinde kendi ismiyle anılan caminin doğusundaki mezarlık içerisindedir.H.1336/M.1918 tarihli Diyarbakır Vilayet Salnamesi’nde türbe kubbesinin çinko ile kaplandığı kayıtlıdır.1993-1997 yılları arasında köy içerisinde yürütülen çevre düzenlemesi ve restorasyon çalışmaları sırasında klasik Osmanlı türbeleri tarzında düzgün kesme taşlardan yeniden inşa edilmiştir.Sekizgen planlı ve üzeri kubbeyle örtülü türbenin önünde son cemaat yeri bulunmaktadır.
ELYESA’PEYGAMBER TÜRBESİ:
Eyyüp Nebi Köyü’nün güneybatısında yer alan Elyesa’ Peygamber’in mezarı,düzgün kesme taşlardan örülmüş –U- planlı bir türbe içerisinde yer almaktadır.Bu türbe 1993-1997 yılları arasında inşa adilmiştir. Elyesa’ Peygamber’in buraya gömülmesi ile ilgili halk arasında şöyle bir olay anlatılmaktadır.”Elyesa’ Peygamber Hz.Eyyüb’u ziyaret etmek için yola koyulur.Yaya olarak aylarca yürüyen Elyesa’ Peygamber sonunda Hz.Eyyüb’un yaşadığı bugünkü Eyyüb Nebi Köyü’ne ulaşır.Eyyüb Peygamber’e çok yaklaşmıştır.Karşısına insan kılığında şeytan çıkar.O’na Eyyüb Peygamber’in çok uzaklarda olduğunu söyler.Yaşlı ve yorgun olan Elyesa’ Peygamber umutsuzluğa düşer ve Eyyüb Peygamber’i göremeden orada vefat eder.Bugünkü türbesinin bulunduğu yere gömülür. “
RAHİME HATUN TÜRBESİ: Eyyüb Nebi Köyü höyüğünün kuzeybatı eteğinde ,Eyyüb Peygamber Türbesi’nin yaklaşık 500 m.kuzeybatısındadır.Eyyüb Peygamber’in hanımı Rahime Hatun’a ait olduğu düşünülen kare planlı ve tek kubbeli türbe geçirdiği restorasyon sonrasında bugünkü halini almıştır.
KAYA MEZARLARI VE MAĞARALAR
YOLBİLEN KÖYÜ (HEFTEMAL) KÖYÜ MOZAİKLİ ROMA MEZARI: İlçenin 2 km güneyindeki yolbilen (Heftemal) Köyündedir.Kuzey-güney doğrultusunda 12 m.uzunluğunda 3.5 genişliğinde dikdörtgen planlı bir mezardır.M.S.562 (Selevkos takvimine göre 873) yılına tarihlenir.Mezarın 12x3.5 m. Boyutundaki tabanı çeşitli av hayvanları,bitkiler ve ortada daire formlu bir zemin içerisinde sekiz satırlık Süryanice bir kitabenin yer aldığı büyük bir mozaik pano ile süslenmiştir.
AKKESE (HANEFİŞ)MAĞARALARI: Akkese (Hanefiş)Köyü, Viranşehir-Şanlıurfa karayolunun 10.km’sinde Kırlık Köyü’nün (Gavurhori)6 km. güneyinde yer alır.Akkese Köyünün Güneyinde yer alan yükseltinin güney yamacında yer alan Roma dönemine ait bir kaya mezarının doğusunda dik yamaca oyulmuş kaya evleri yer almaktadır.Yerden 5 metre yüksekte olup sarp kaya yamaçlarına açılan oyuklardan içeriye girilmektedir.
CİNAS (ALAKONAK) KAYA MEZARLARI: Viranşehir’in 25 km. güneybatısındaki Cinas(Alakonak) Köyü’nün batısında yer alan Ziyaret Tepe’de Roma dönemine ait çok sayıda kaya mezarı yer almaktadır.
YÜCELER (İLİYE) MAĞARALARI: Viranşehir-Şanlıurfa karayolunun 5.km’sinden güneye giden yolun 8.km’sinde bulunan Yüceler (İliye ) köyünde bulunan mağaralar,köyün yakınlarından geçen Sesik Deresi’nin (curcup)sağında ve solunda yer alırlar.Mağaralardan bazıları kaya mezarı olarak ,bazıları da iskan amaçlı olarak kullanılmıştır.İliye Mağaraları’nın Yolbilen ve Akkese Mağaraları’nda olduğu gibi Hıristiyanlığın ilk yıllarında (M.S.IV.-V. Yüzyıl)Urfa çevresindeki dağlarda inzivaya çekildikleri bilinen keşişler tarafından sığnak yeri olarak kullanıldığı tahmin edilmektedir.
Şunu daha büyük bir haritada görüntüle: Location Klasik Keyifler 2012
Viranşehir Ziyareti yapmayı Düşünüyorsanız size küçükde olsa bir bilgi vermesi amacıyla Viranşehir gezinizde yol gösterici olacak bu sayfada,Viranşehir tanıtım videosu,Viranşehir görülebilecek yerlerle ilgili tanıtım filmini izlemek faydalı olacaktır.Viranşehir tanıtım filmini izleyin
| @otobusucakbilet kullanıcısından Tweetler |
|
