Böyle bir yöntemle bucak merkezi olan Bozüyük, önce Söğüt´e bağlandı. 1885 te Ertuğrul livası kurulunca Söğüt´ün bucağı olarak bu livaya bağlandı. 1924´te iller teşkilatının kurulması ile Söğüt´e bağlı bucak olarak Bilecik iline bağlandı. 1926´da İnönü bucağını kapsayacak biçimde, Bilecik´in ilçesi olmuştur. 1963´e kadar Bozüyük´ün bucağı olan İnönü, o yıl Eskişehir´in merkez ilçesine bağlanmış, sonunda 1987´de Eskişehir´in ilçesi olmuştur. 1995 yılında Söğüt´e bağlı Düzdağ, 1997 yılında yine Söğüt´e bağlı Metristepe (Doruk) köyleri Söğüt´e bağlanmıştır.

Kurtuluş savaşında batı cephesinin ilk kuruluş günlerinde (18 Haziran 1920) Bozüyük bir müddet cephe karargahı olmuş ve halkın gösterdiği vatan sevgisi ve fedakarlıkla 1920 Haziranında başlayan ve Bursa´nın düşmesiyle sonuçlanan ilk düşman taarruzunun Eskişehir´e doğru ilerlemesini durdurmakta ordumuz için bir dayanak olmuştur. 1. ve 2. İnönü Savaşlarında, 9 Ocak 1921- 14 Mart 1921, 26 Mart - 1 Nisan 1921 arasında kısa süreli Yunan işgaline uğrayan Bozüyük, 12 Temmuz 1921´de 3. kez Yunan işgaline uğramış, 4 Eylül 1922´de harap bir halde işgalden kurtulmuştur.

Bozüyük’ten çıkan tarihi eserleri şu başlıklarda toplayabiliriz.

1-Tarih öncesi çağlardan kalma eserler.

Bozüyük tarihini özetlerken belirtmiştim. Küçük Höyük kazısında Toprak Seramik Fabrikası temellerinden çıkan eserler.Tunç devrine ait olduğu kazıyı yapan Arkeologlar; Dursun Çağlar ve Kıymet Tuna tarafından ifade edilmektedir.Bundan 5000 yıl öncesine ait.:. 150 Adet küp mezar ve 50 Adet sandık mezar bulunmuştur. İçlerinden 1000 civarında çeşitli eşyalar çıkmıştır.Eserlerin mahiyeti şöyledir:Gaga ağızlı testiler, seramik kaplar, kâseler, çanaklar, emzikli kaplar,bronz iğneler,altın kolyeler, bronz bilezikler,pişmiş toprak eşyalar,taş baltalar vesaire.

NOT: Fazla bilgi için:Geçmişten günümüze Bozüyük kitabımın 56-66 sayfalarına bakınız

2-Tarih çağlarına ait eserler.

a.Türkler öncesi

aa-Çeşitli şekillerde müzelere intikal etmiş olan eserler.Lahit kapağı,vaftiz teknesi Zeus başı,kapaklı istavroz,koku şişesi,kandil,taş yazıtlar ve ileri roma devrine pişmiş topraktan mezarlar vesaire

NOT :Fazla bilgi için G.G. Bozüyük kitabımızın 66-72 sayfalarına bakınız.

bb-Yeni adliye binası güneyine denk gelen ve çevre yolu kenarında birkaç tane taş mezar mezar soyguncuları tarafından açılmış. Ancak bir şeyler çıkıp çıkmadığı konusu bilinmiyor.

cc- Soğukpınar camisi civarında bir höyük bulunmaktaydı. Demir yolu inşaatı esnasında höyük açılmış, içinden çok sayıda eşyalar çıkmıştı.Bu eşyalar Almanya Berlin müzesindedir.

NOT: Fazla bilgi için G.G.Bozüyük kitabımın 63-65 sayfalarına bakınız.

dd- Frikyalılar tarafından Şimdiki Bozüyük’te kurulmuş tarihi Lamunya şehrinin ihtiyacını karşılamak için yapıldığı tahmin olunan Höyük’ün üst kısmında taş oyma iki sarnıç bulunmaktadır.

NOT: 1554 yılında Bozüyük’ten geçen Chiselin Busbecq’in yazdığına göre: Kışın sarnıçlara kar basılıyormuş Oradan kanalla yol kenarına getirilmiş çeşme yapılmış.
ee-Kandilli köyünde kale kalıntıları,Saraycık köyünde saray ayağı ve kalıntıları, Kozpınar köyünde hisar kalıntısı,Ayvalı köyünde Manastır kalıntısı, Günyarık köyünde Ören yeri kalıntıları bulunmaktadır.

b- Türkler dönemi

aa-Selçuklulardan kalma eserler;

Bu döneme ait pek eser ler yoktur.

Kümbet:
Mimari yapısına bakarak Selçuklular dönemine ait olduğunu ileri sürenler vardır. Kasımpaşa camisi külliyesine dahil olduğu da söylenir. Çeşitli amaçlarla kullanılmıştır. Şu anda harap bir haldedir,Koruma altındadır.Restöre edilmeyi beklemektedir.

bb-Osmanlılardan kalma eserler:

aaa-Kasımpaşa Camisi ve İmareti:

Mahiyeti: Bozüyük’ün incisi ve gururudur.İlk devir Osmanlı camilerine benzemektedir.Cami ve İmaret külliyenin ayakta kalan kısımlarıdır.İkisini birlikte ele almak gerekir.

Cami:Küçük ölçekli ve kare planlıdır.Dıştan dışa 17,15x 17,15 m. ebadındadır.Duvar kalınlıkları 1,65 metredir. Düzgün kesilmiş kırmızı ve beyaz taşlar kullanılmıştır.Tek kubbelidir. Yalnız son cemaat yeri üç kubbelidir.Kubbeler kurşunla kaplıdır.Tek minareli ve tek şerefelidir. Sanat değeri her yönü ile çok yüksektir.Mermer ve taş işçiliği ve süslemeleri ile mimari durumu,Çini süslemeleri,Kalem işçiliği,tahta ve sedef işlemeleri ve vitray süslemeler bir birlerini tamamlayan uyumlu renk cümbüşü oluşturmaktadır.

İmaret: Caminin 20 metre batı tarafında bulunmaktadır.42,15x8,90 m. ebadındadır. Dört kapı ve üç penceresi vardır.Birde mazgal türü aydınlatma yeri vardır.Yapının tam orta yerinde sekizgen biçimli aydınlatma feneri bulunmaktadır. Tuğlalar yapıyı çepe çevre sarmaktadır. Saçak altında beş sıra halinde süsleme elemanı olarak kullanılmıştır.

Gerek cami ve gerek imaret zaman zaman onarım görmüştür.

Medresesi, hamamı,sübyan mektebi,Kervan sarayı,Meşruta binaları,orijinal şadırvan ve helaları yok olmuş kısımlarıdır

Yaptıran Kişi:
Kanuni Sultan Süleyman’ın Rodos seferi esnasında Caminin şimdi bulunduğu yer de mola verdiği.Kasım Paşanın:Savaştan muzaffer dönersek buraya bir cami yaptıracağım dediği ve adağını yerine getirdiği hep anlatılır.Hemen belirtmek istiyorum.Aynı zamanda yaşamış.Vezir olan camiler yaptırmış iki seçkin Kasım Paşa vardır.Biri Cezeri Kasım Paşa, diğeri Güzelce Kasım Paşadır. Camiyi yaptıran paşanın hangisi olduğu net olarak belli değildir.

Caminin Mimarı Cami kapısının üzerindeki kitabeden anladığımıza göre 1525 te başlayıp 1528 de bitmiştir. Ancak mimarından adı geçmiyor. Babadan oğla halk söylemi Mimar Sinan yaptırmıştır denilmekte ise de yapılış tarihi Mimar Sinan’ın Ustası da olan Mimar Acem Ali olması ihtimali daha yüksektir.

Cami Bozüyük’ün kurulmasına vesile olmuştur. Cami ilk inşa edildiği 1528 yılında Bozüyük henüz yerleşim yeri değildi. Osmanlı teni yerleşim yerleri kurmak istedikleri yerlere Külliyeler yaptırmaktaydılar. Kasımpaşa külliyesi içinde Kırklar medresesi de vardı..Bu gün kü mana ile Üniversite kurulmuştu. Etrafına çok sayıda kanun kaçakları,haydutlar yerleştirilmişti. Etrafta bulunan Arıklar, Manişar, Aktaydı, İçköy gibi yerleşim yerleri de zamanla buraya taşınarak Bozüyük kurulmuş oldu.
Estetiğinden, güzelliğinden hiçbir şey kaybetmemiş olan cami Bozüyük’ün incisi ve gururudur.Halen hizmet vermektedir. Zaman zaman bazı onarımlar da görmüştür.

NOT: Fazla bilgi için Bozüyük’te Kasımpaşa Camisi isimli kitabıma baş vurabilirsiniz.

bbb-Devlet Demir yolları İstasyon Binası ve Demir yollarına ait kumpanya binası
Bu binalar demir yolu inşaatı esnasında almanlar tarafından yapılmışti.Kumpanya binaları dört tane idi. Halen bir tanesi ( Süleyman Bey evi) orijinal şekli ile ayaktadır.

cc-Cumhuriyet dönemi eserler:

aaa-Atatürk Köşkü
İbrahim Bey tarafından Atatürk için Muratdere ormanlarında Gülalan mevkiinde yaptırılmıştı.

bbb-İbrahim Bey Köşkü
Bozüyük’e batı cihetinden girişte Höyük’ün dibinde bulunmaktadır.

ccc-Atatürk İlk Öğretim Okulu
Bozüyük’te ilk açılan bir ilk okuldur.


ddd- Köprülü Noman Ağanın evi
Günümüzde Çim Se İş sendika binası olark kullanılmaktadır.

eee,İslam Ağanın evi
Bir nolu sağlık ocağının hemen karşısında bulunmaktadır. Röstöre edilmesi gerekir. Koruma altındadır

fff-iki katlı birkaç ahşap ev
NOT: Fazla bilgi için Geçmişten günümüze Bozüyük kitabıma bakabilirsiniz.