AZİZİYE’NİN TARİHİ, KÜLTÜREL, SOSYAL VE EKONOMİK YAPISI

     1) AZİZİYE’NİN TARİHİ

Aziziye (Ilıca) İlçesinin ilk yerleşme yeri, Karasu ile Pulur Çayı arasındaki verimli bölgedir. Bu bölgenin sınırları içinde yer alan Karaz (Kahramanlar Köyü)da yapılan kazılar ve arkeolojik araştırmalar buradaki hayatın Milattan Önce 4000 yıllara kadar uzandığını göstermektedir.

Aziziye (Ilıca) sırayla; Huriler, Hayaşa, Azzi Krallığı, Urartular (M.Ö. 900-600), İskitler, Medler ve Perslerin istilasına uğramıştır. M.Ö. 65 yıllarında Romalıların hakimiyetine geçmiştir. M.S. 1040 ile 1063 yıllarında Büyük Selçuklu Devleti Komutanlarından İbrahim Yınal ile Kutalmış, Erzurum’u ele geçirmek için Ilıca’da ordugah kurmuşlardır. Malazgirt Zaferi’nden sonra Ilıca tamamen Türklerin eline geçmiştir. Bir çok kez işgal ve istilaya uğrayan Ilıca; 1. Cihan Harbinde General Yudeniç kumandasındaki Rus Ordusunun 16 Şubat 1916 günü Erzurum’u işgaliyle geri çekilen Türk Ordusunu takip ederken 16-17 Şubat 1918 gecesi vukuu bulan şiddetli çarpışmalardan sonra Rusların eline geçti. Rus Askeri, Tarihçisi Korsun "Erzurum Operasyonu" adlı eserinde "18 Şubat Saat 14:00’da 156. Elizavetplski Piyade Alayı öncü kuvvetlerinin Ilıca’yı ele geçirdiğini yazmaktadır. Böylece Rus işgaline düşen Ilıca’da ahali kış ayının şiddetine rağmen Erzincan üzerinden Kayseri, Adana, Sivas ve Tokat gibi iç bölgelere gittiler. Bu göç esnasında soğuktan ve açlıktan çok sayıda Türk yollarda hayatını kaybetmiştir.

Aziziye (Ilıca) için 17-18 Şubat 1916’da başlayan bu acılı günler 2 yıl kadar devam etti. Erzurum’u işgal eden Rusların 1917 Bolşevik İhtilali’nden sonra çekilip burayı Ermenilere bırakmaları neticesinde zulüm ve felaketlerin ardı arkası kesilmemiştir.

Ilıca’da da Ermeni vahşeti bütün gücü ile kol gezmişti. Öldürülen insanlar Camii avlusunda (Eski Camii) istiflenerek yakılmıştır. Ahmet Refik Bey 1918’de Erzurum’a giderken Ilıca’dan da geçmiş ve ölenlerin sayısının 2000 civarında olduğunu nakletmiştir.

Kazım Karabekir Paşa komutasındaki ordu 11 Mart sabahı güneş doğmadan Türk Ordusu ileri harekete başladı. Saat 06:00’da Ilıca’nın 500 mt batısından Ermeniler Türk Ordusuna ateş açmışlarsa da 15 dk içerisinde geri püskürtülmüşlerdir. Ilıca’ya cepheden, güneyden ve Ağa Köprüsünün kuzeyinden hücuma geçen Türk Ordusu, 2 saate yakın süren şiddetli çarpışmalardan sonra saat 08:00’de Ilıca’ya girerek buraya 2 yıl sonra yeniden ay yıldızlı bayrağımızı astılar ve böylece 11 Mart 1918’de Ilıca’nın esaret günleri sona erdi.

Öte yandan Mustafa Kemal Paşa ve arkadaşları Milli Mücadele yıllarında, Erzurum’a teşriflerinde 3 Temmuz 1919 günü ikindi üzeri Ilıca’ya varmışlardır.

Aziziye, eski adıyla Ilıca İlçesi Erzurum’un batısında bulunan ve yaklaşık 1702 kilometrekare alanı ile Erzurum’un en büyük yüzölçümüne sahip ilçesidir. İlçemiz, 5747 sayılı "Büyükşehir Belediyesi Sınırları İçerisinde İlçe Kurulması” kanunu ile birlikte Dadaşkent beldesi ile birleşerek “AZİZİYE” ismini almış ve Erzurum’un merkez ilçelerinden biri olmuştur.

İlçemiz tabii ve doğal güzelliklerinin yanında barındırdığı termal potansiyel ile de şehrimiz adına lokomotif görevi üstlenmiştir. Kaplıcalarıyla meşhur olan ilçemizde Aziziye Belediyesi tarafından işletilen termal ve turistik otel tesisleri bulunmaktadır.

Kış turizminde dünya çapında Palandöken Kış Turizm Merkezi ile markalaşan Erzurum,  Termal Turizm’de de Aziziye ile bir kalkınma hamlesi başlatmıştır. Aziziye sahip olduğu termal potansiyel ile Türkiye’nin sayılı termal turizm merkezleri arasında yerini almıştır. İlçenin en büyük kalkınma potansiyeli olan jeotermal kaynakların ilçe ve il ekonomisine kazandırılması noktasında çalışmalar sürmektedir.

2) EKONOMİK YAPISI

İlçemiz sınırları içerisinde 1. Organize Sanayi Bölgesi’nin yer alması ilçemize farklı bir katma değer sağlamaktadır. Bunun yanı sıra ilçemiz sınırları içerisinde ulusal çapta bir çok firmanın ve bankanın çağrı merkezleri de bulunmaktadır. Bu durum ilçemizde yaşayan gençlerimizin istihdam olanaklarından yararlanmasını sağlamaktadır.

Kentsel dönüşüm çalışmalarının hızla devam ettiği ilçemizde inşaat sektörüne dayalı bir çok iş alanı ekonomik olarak bu çalışmalardan fayda sağlamaktadır.

Ayrıca termal turizm sayesinde ilçemizdeki ticari hayat canlanmaktadır. İlçemizdeki ticari hayatın hareketlenmesini etkileyen bir diğer faktör ise Atatürk Üniversitesi ve Erzurum Teknik Üniversitesi kampüslerine yakın bir yerleşim merkezi olmamız nedeniyle öğrenciler tarafından tercih edilen bir bölge olmamızdır. İlçemize batıdan giriş kapısı olan Gezköy’de kentsel dönüşüm çalışmaları çerçevesinde yeni bir yaşam merkezi oluşturulacaktır. Bu durum ilçemiz ekonomisine katkı sağlayacaktır.

Yine Ilıca, tarihi dokusu korunarak kentsel dönüşüm projesi kapsamında modern konutlar, iş merkezleri, yeşil alanlar ile ilçemizin gerek turizmde gerekse ticari yönden gelişmesine katkıda bulunacaktır.

3) İLÇEDE TURİZM

Aziziye ilçesi sınırları içerisinde bulunan ve Belediye’mize ait termal tesisler ilçemizin genel anlamda turizm potansiyelini oluşturmaktadır. Özellikle termal turizm ile ilgili cazibe merkezi olma yolunda hızla ilerleyen ilçemiz stratejik konumu ve Erzurum’un batıya açılan kapısı olması nedeniyle gelişimini hızla sürdürmektedir.

Termal tesislerimiz sağlık turizminin gelişmesinde önemli bir fonksiyon üstlenmektedir. Tarihimize bakıldığında gerek Selçuklular ve gerekse Osmanlılar döneminde kaplıcalara önem verilmiş ve şifa kaynağı olarak kullanılmıştır. Selçuklu döneminde basit de olsa bazı kaynar su kaynakları üzerinde binalar yapılmış ve böylece halkın faydalanması sağlanmıştır. Selçuklu Yönetimi esnasında da Ilıca’daki ilk İslami yapılanma da Hamam olarak bu kaynak değerlendirilmiştir. Osmanlı Döneminde ise büyük savaşlarda sefere çıkan askerlerin bazı hastalıkların önlenmesinde Ilıca Kaplıcaları hizmet vermiştir.

Ilıca termal tesisleri, Şehir Merkezine ve Palandöken Kış Turizm Merkezi’ne 15 Kilometre, Erzurum Havaalanına 5 Kilometre mesafede bulunmaktadır. Fiziki konumu ve kaplıca suyu özellik kalitesi ile Doğu Anadolu Bölgesi’nin en büyük, Türkiye’nin sayılı termal turizm merkezleri arasındadır.

Termal Tesislerde, bayan ve erkek bölümlerinde yüzme havuzları, soyunma kabinleri, dinlenme salonları, fitness center, hamam, sauna, buhar banyosu; güzellik merkezinde masaj, terapi, cilt bakım vb..; özel bölümde ise, havuz, fitness center ve dinlenme salonu bulunmaktadır. Yine tesiste, toplam 85 kişi kapasiteli 36 oda ve 5 suit oda, 90 kişilik açık ve kapalı restoranlar, mescit, dinlenme ve toplantı salonları ile otopark mevcuttur. Ayrıca tesislerimiz içerisinde otelimiz ile bağlantılı 18 adet aile kabini bulunmaktadır.

Termal tesislerimiz Aziziye Belediyesi İşletme ve İştirakler Müdürlüğü tarafından işletilmektedir.