Çaykara tarihi süreç içersinde birçok kavmin elinde olmuş, Peçenek ve Bizanslıların hâkimiyetinden sonra 1461’de Fatihin Trabzon’u fethi ile Osmanlıların eline geçmiştir. İlçemiz Çaykara ismini, Solaklı deresinin kenarında, eski değirmenlerin yakınında yerden çıkan kaynak sudan almıştır. Kadahor ismiyle 1925 yılından 1948 yılına kadar Of ilçesine bağlı nahiye (Bucak) idi.01.06.1947’de 5071 sayılı kanunla ilçe olan Çaykara 01.01.1948'de de fiilen teşkilatlandırılmıştır.13.05.1948 tarihinde de ilçenin belediye teşkilatı kuruldu. Çaykara’nın ilk belediye başkanı Akdoğan köyünden merhum Hasan EROL’dur. İlçemizin ilk kaymakamı Mahmut KESKİN, üçüncü kaymakamı eski Büyük Millet Meclisi Başkanlarından Necmettin KARADUMAN'dır.

Trabzon'un 2700-2800 yıllık bir tarihe sahip olduğunu göz önünde bulundurduğumuzda, Çaykara’nın da bu kadar eski bir tarihi olduğunu söyleyebiliriz. İlk yerleşim tarihi olarak 1583 yılı Tahrir Defterlerinde Çaykara'nın Dernekpazarı ile birlikte 10 köyü vardı. .Sonradan iskânlarla bu yüksek bölgeler kalabalıklaştı. Eskiden şimdikinin tam tersine sahiller yerine yüksek yerler yerleşim için tercih ediliyordu. Çünkü sahil kesimi ve alçak yerler sıtma gibi bazı hastalıkların yaygın olduğu sağlığa pek elverişli olmayan havası ağır yerlerdi.

 M.Ö.2000 yıllarından beri ilk Türk yerleşim yörelerinden olan Trabzon-Of ve Çaykara'nın İslam'ı tanıması 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet tarafından Bizanslıların son devleti Trabzon Pontus Krallığına son vermesiyle hızlanmış ve yüz sene içinde Trabzon-Of ve Çaykara bölgesi kamilen Müslüman olmuştur.fetihten sonra egemenlik,Of ve Çaykara'yı da içine alacak şekilde Osmanlı Devletine geçtikten sonra aralarında tek tük Müslüman olmakla birlikte çoğunluğu Hıristiyan olan Of ve Çaykara halkı müslümandır.

Tarihi varlığı M.Ö.2000 yıllarına kadar inen Çaykara, kronolojik sıraya göre önce ilk Türk Boyu olan Kimmerler olmak üzere, Etiler, Sakalar, sakaların çeşitli boyları(Kıpçaklar, Khaldiler, Turaniler...)nın M.Ö.VI.yüzyıldan M.Ö.63 yılına kadar Miletoslular (Pontus)ın M.Ö.63 yılından Doğu Roma İmparatorluğunun Büyük Roma İmparatorluğundan ayrıldığı tarih olan M.S.4.yüzyıl başlarından 1204 yılına kadar Bizanslıların ve 1204'ten 1461 yılına kadar yine Bizans asıllı Trabzon Pontus Krallığının dönemlerini yaşadıktan sonra 1461 yılında Fatih Sultan Mehmet'in Trabzon'u fethiyle Osmanlı İmparatorluğunun egemenliğine geçer.İlçemiz halkı XVI.asır ortalarında Kahramanmaraş ilinden İslam'ı tebliğ için gelen Maraşlı Selçukizade Osman Efendi ve torunlarının Of ve Çaykara yöresinde yaptıkları İslam Dinini tanıtıcı,öğretici ve öğütleriyle ve dışarıdan iskan yoluyla gelen Müslüman Türk sülalelerinin etkileriyle topluca İslam dinini hak din olarak kabul etmişlerdir.1554 yılında bugünkü Çaykara sınırları içerisinde 9 ayrı köy bulunuyordu.Bunlar Gorgosa,Holayısa,Paçan,Yente,Haldizen,İpsil deresi,Aso,Yukarı ve Aşağı Ogene.Bu dönemde yaklaşık 1360 kişiden oluşan nüfusun %5'i müslüman %95'i hristiyandı.Çaykara sınırlarında 8 değirmen vardı.

 Bugün Çaykara'nın hem tarihi ve hem de turistik önemi haiz bir yeri olun Sultan Murat yaylasında Sultan IV.Murat 1635 yılında İran seferinden dönerken ordusuyla bu yaylada konaklayarak Cuma namazını kılmış ve birkaç gün burada konaklamış olmasından dolayı birkaç yaylanın merkezinde olan bu yaylaya "Sultanmurat"ismi verilmiştir.İlçe merkezinden 17 Km. güneybatıda ve denizden 1900 m. yükseklikte bulunan bu yaylada ayrıca Birinci Dünya Savaşı sırasında istilacı ve işgalci Rus ordularına karşı savaşan Osmanlı ordularının bir şehitliği vardır.Burada bir subay ve 70 er olmak üzere 71 Mehmetçik Rus askerleriyle savaşarak şehit düştüğünden bu tepeye "Şehitler Tepesi"ismi verilmiştir.23 Haziran 1916'da şehit olan bu kahraman vatan evlatlarının anısına bu tepeye şehitler abidesi dikilmiş olup,gönderinde Şanlı Türk Bayrağı bağımsızlığımızın simgesi olarak dalgalanmaktadır.

 İlçemiz 1916 yılı Martında Rize sahillerinden çıkartma yapan Rus birlikleri tarafından işgal edildi.Of ve Çaykara halkı Rus işgalini önlemek için Of-Rize sınırında İyidere bölgesinde bir aya yakın bir zaman Ruslarla kahramanca savaştı.Direniş kırılınca Rus ordusu Of'u ve Çaykara'yı işgal etti.

 27 Şubat 1918 yılına kadar bölgede kalan Ruslardan Çaykara 27 Şubatta kurtarıldı. Her yıl 27 Şubatta Çaykara'nın kurtuluşu törenlerle kutlanır.

KAYNAKLAR:

1-1945 Yılında sırları çözülen Dede Korkut Oğuznameleri ve Kars Tarihi I. Ciltten nakleden Prof . Dr . Fahrettin Kırzioğlu -"Milli Tarihimizde Trabzon Bölgesi "makalesi -a.g.e. 1994 Trabzon F.Yıllığı Sayfa :110-121

2-Çaykaralılar dergisi 1994 sayı:6 Dr . M . Hanefi Bostan "XVI . Asrın sonlarında Çaykara'da Sosyal ve İktisadi Hayat " Sayfa : 9-18

3-"Of ve Çaykara'ya ilk yerleşen Türk müdür " Haşim Albayrak _Tarih öğretmeni -Amasya Yeni Çaykara Bülteni Sayı :10 1985

4-"Çaykara'nın Konumu ve Tarihi " İsmail Çolak - Çaykara Gazetesi Yıl : 1 Sayı :1 10 Nisan 2002

5-"Trabzon "1970'li yıllar Trabzon Belediyesi tarafından basıldı -Bu kitabın içindeki "Ana hatlarıyla Trabzon tarihi semineri notları - Mahmut Goloğlu .

6-Çaykaralılar dergisi Sayı : 7 1994 sayfa : 18-21

7-Yeni Çaykara Bülteni sayı : 10 1985

8-Tarih ve Düşünce Dergisi